Koordynacja zabezpieczeń społecznych

• Celem przepisów wspólnotowych jest skoordynowanie krajowych systemów ubezpieczeń na wypadek bezrobocia. Oznacza to, iż na poziomie Wspólnoty funkcjonują przepisy umożliwiające obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej bezkolizyjne korzystanie z podstawowej swobody Wspólnoty, tj. prawa do swobodnego przepływu osób (tzn. poruszania się) na terenie Unii Europejskiej.
• Wskazane przepisy rozporządzeń Wspólnoty (883/2004, 987/2009 i 574/72) dotyczą zasad przyznawania świadczeń z tytułu zabezpieczenia społecznego pracownikom, osobom pracującym na własny rachunek i członkom ich rodzin przemieszczających się pomiędzy krajami Wspólnoty. Są one bezpośrednio stosowane w każdym państwie członkowskim.
• Podstawową zasadą koordynacji jest zasada, w której każdy obywatel państwa członkowskiego Unii Europejskiej podlega wyłącznie ustawodawstwu kraju, w którym pracuje. Przepisy określają również, wyjątki od powyższej zasady, które mają zastosowanie w szczególnych przypadkach w stosunku do pracowników transgranicznych. Reguły koordynacji mają zastosowanie do osób migrujących tzn. przemieszczających się w obrębie Wspólnoty. Przepisy te nie mogą być stosowane do osób, które ograniczają swoją aktywność zawodową do jednego państwa i nie korzystały nigdy, z zagwarantowanej przez Traktat Rzymski, swobody przepływu osób.

Podstawowe zasady koordynacji

Zasada stosowania jednego ustawodawstwa

Osoba przemieszczająca się po terytorium kilku państw UE/EOG podlega ustawodawstwu społecznemu tylko jednego państwa. Zapobiega to tzw. negatywnemu konfliktowi uprawnień, czyli sytuacji, gdy ktoś pracowałby w kilku krajach, ale nie byłby objęty ubezpieczeniem społecznym w żadnym z nich. Zapobiega to również tzw. pozytywnemu konfliktowi uprawnień, gdy dana osoba byłaby ubezpieczona w kilku państwach i miałaby w związku z tym większe uprawnienia, aniżeli osoba pracująca stale i nieprzerwanie w jednym tylko państwie. Osoba korzystająca z prawa do poruszania się po terytorium UE nie powinna znaleźć się w warunkach ani gorszych, ani lepszych aniżeli osoba, która całe życie mieszkała i pracowała w tym samym kraju.

Zasada zachowania praw nabytych, czyli inaczej zasada eksportu świadczeń

W obszarze państw UE nie ogranicza się możliwości swobodnego eksportu/transferu np. świadczeń emerytalno-rentowych do drugiego kraju. Oznacza to, że jeśli komuś zostanie przyznana emerytura lub renta we Francji a potem będzie chciał zamieszkać w Hiszpanii, to świadczenie będzie mu tam przekazywane beż żadnych ograniczeń. Innymi słowy, uprawnienia z tytułu ubezpieczenia społecznego nabyte w którymś z państw UE " nie przepadają " w momencie przeniesienia się do innego kraju Unii Europejskiej.

Zasada równego traktowania, czyli zasada niedyskryminacji

W sferze uprawnień do zabezpieczenia społecznego znikają wszelkie postanowienia dyskryminujące ze względu na obywatelstwo te osoby, które przemieszczają się na terenie Wspólnot Europejskich. Osoby z obszaru krajów UE zamieszkujące na terenie kraju, którego nie są obywatelami podlegają obowiązkom i korzystają z uprawnień wynikających z ustawodawstwa każdego państwa na tych samych warunkach, co obywatele tego państwa. Zabroniona jest także dyskryminacja pośrednia, poprzez ustanowienie takich warunków nabywania praw do świadczeń ubezpieczeniowych, którym sprostać mogą jedynie obywatele danego kraju (np. wymóg długoletniego okresu zamieszkiwania na terytorium danego kraju dla nabycia prawa do świadczeń). Każdy cudzoziemiec z obszaru UE będzie traktowany tak jak obywatel państwa, w którym w danym momencie przebywa.

Zasada sumowania okresów ubezpieczenia, zatrudnienia lub zamieszkania

Zasada sumowania okresów pozwala, np. przy ustalaniu prawa do emerytury, wziąć pod uwagę wszystkie okresy ubezpieczenia/zatrudnienia przebyte w jakimkolwiek kraju UE. Tak więc osoba, która pracowała w różnych krajach członkowskich UE i w żadnym z nich nie nabyła prawa do emerytury ze względu na zbyt krótki okres pracy, będzie miała uznane wszystkie te okresy, tak jakby pracowała tylko w jednym państwie.

W razie pytań prosimy o kontakt: